De weg naar een Europese begroting

De weg naar een Europese begroting

Het heeft even geduurd. Debatten in het Europees Parlement, meerdere Europese toppen en eindeloze onderhandelingen. Maar na lang gesteggel is het nu eindelijk zover: er zijn afspraken over de Europese begroting, het coronaherstelfonds en het rechtsstaatmechanisme. Hoe zijn we hier gekomen? Wat is er nu echt besloten? En wat vinden wij hiervan?

Waarom is het belangrijk?
Kritische media moeten stoppen of worden overgenomen. Universiteiten gaan dicht of verplaatsen naar een ander land. Europese subsidies die de overheid ontvangt, gebruikt het om projecten van eigen vrienden te financieren. En sommige regio’s in Polen zijn tot ‘LHBTI-vrije zones’ verklaard. En als je deze besluiten wil aanvechten in de rechtbank, is het nog maar de vraag of de rechters zorgvuldig en onafhankelijk hun werk kunnen doen.

Fundamentele Europese waarden als de scheiding van de machten, vrije pers en de bescherming van minderheden worden hiermee bedreigd.

In deze situatie bevinden steeds meer Europeanen zich, zoals in Hongarije onder premier Orbán en in Polen onder de rechts-conservatieve regering. Maar ook in Bulgarije, Malta, Tsjechië en Kroatië staat de rechtsstaat onder druk, zo stelde een rapport van de Europese Commissie onlangs vast. Fundamentele Europese waarden als de scheiding van de machten, vrije pers en de bescherming van minderheden worden hiermee bedreigd.

Dat heeft niet alleen grote gevolgen voor de levens van veel mensen in deze landen, maar ook voor ons. De uitlevering van verdachten, het oplossen van geschillen tussen bedrijven en het straffen van Europese burgers gebeurt ook in de rechtbanken van deze landen. Kortom, als je niet kunt vertrouwen op de onafhankelijkheid van rechters in andere Europese lidstaten, wordt Europese samenwerking lastig – of zelfs onmogelijk.

Europa komt in actie
Dat dit onacceptabel is, mag duidelijk zijn. Toch is de uitholling van de rechtsstaat in vooral Hongarije en Polen al jaren gaande. Pas onder Eurocommissaris Frans Timmermans begon de Europese Commissie op te treden tegen beide landen. Nadat het Europees Parlement aandrong op maatregelen tegen beide landen, begon de Europese Commissie in december 2017 een zogenoemde Artikel 7-procedure tegen Polen. Het Europees Parlement, met steun van ons, startte zelf zo’n procedure tegen Hongarije een jaar later. In deze procedure kan een EU-lid haar stemrecht in de Europese Raad, de vergadering van Europese regeringsleiders, verliezen.

De uitholling van de rechtsstaat in vooral Hongarije en Polen is al jaren gaande.

Maar daarover moeten alle lidstaten het eens zijn. Omdat Hongarije en Polen dat niet zijn, houden ze de procedure in de Raad van Ministers van de EU al tijden tegen. Daarom begon de Commissie onder leiding van Frans Timmermans ook al verschillende rechtszaken tegen beide landen. Deze zogeheten inbreukprocedures kunnen leiden tot boetes. Helaas is het maar beperkt in te zetten en duurt het vaak lang voordat er een uitspraak is – soms zelfs zo lang dat het al te laat is.

Wat heeft de PvdA in het Europees Parlement gedaan?
Daarom vinden wij dit too little, too late. En dus strijden we al sinds lange tijd in het Europees Parlement voor harde maatregelen. We zetten ons hierbij in voor het koppelen van Europese subsidies aan bescherming van de rechtsstaat en mensenrechten. Op die manier hebben we een stok om mee te slaan, als landen zich hier niet aan houden.

Wij zorgden er mede voor dat deze koppeling tussen Europees geld en de rechtsstaat aangescherpt werd.

Nu is in de EU onderhandeld over een nieuwe meerjarige begroting en een hulpfonds voor de in de pandemie zwaarst getroffen landen. Na de eerste golf kwamen de regeringsleiders in de Europese Raad samen overeen om hierover afspraken te maken. Het is te danken aan de stevige houding van het Europees Parlement dat er nu alsnog zo’n rechtsstaatmechanisme komt. In de onderhandelingen over de invulling van dit mechanisme hield het Parlement namelijk voet bij stuk. Wij zorgden er mede voor dat deze koppeling tussen Europees geld en de rechtsstaat aangescherpt werd.

Wat ligt er op tafel?
De deal die nu op tafel ligt is hiervan het bewijs. Gelukkig betekent dit ook dat nu het nodige geld vrijkomt voor de Green Deal van Frans Timmermans en een sociaal rechtvaardig en duurzaam herstel van Europese economieën. Dat het rechtsstaatmechanisme er nu komt, is in ieder geval een stap vooruit. Maar Orbán en co zullen op zoek blijven gaan naar manieren om aan de fundamentele Europese waarden te morrelen. Daarom blijven wij, ook na vandaag, volop strijden voor een democratischer Europa.

Daarom blijven wij, ook na vandaag, volop strijden voor een democratischer Europa.