Gratis met de trein door Nederland?

Als antwoord op de energiecrisis en hoge inflatie bieden steeds meer landen in Europa gratis of spotgoedkope treinkaartjes aan. Een megasucces bij reizigers en winst voor het klimaat. Alleen Nederland blijft achter. Wie uitzoekt waarom ontdekt al snel dat de NS simpelweg niet meer reizigers aankan. Onbegrijpelijk, want investeren in goed en betaalbaar treinreizen, is investeren in de koopkracht van Nederlanders.

Gratis met de trein door Nederland, hoe mooi zou dat zijn? Geen torenhoge prijs voor een benzinetank, geen file en niet eindeloos zoeken naar een parkeerplaats. Ik reis graag met de trein. Je kan onderweg wat mailtjes checken of lekker door het raam turen.

Zo gek is het idee van gratis treinreizen niet. Als lid van de commissie Vervoer en Toerisme zie ik dat verschillende Europese landen experimenteren met spotgoedkoop of zelf gratis treintickets. Waarom kan dat niet in Nederland?

52 miljoen kaartjes

Sommige lidstaten volgen het voorbeeld van Luxemburg dat al in 2020 het eerste land ter wereld was met gratis openbaar vervoer over het hele land. Daar heb je geen kaartje nodig wanneer je op de trein, tram of bus stapt. Zelfs voor toeristen is openbaar vervoer gratis.

In de zomermaanden liep in Duitsland een experiment. Je kon er voor 9 euro per maand onbeperkt reizen. Met 52 miljoen verkochte kaartjes, en zo’n drie miljard ritten, spreekt de Deutsche Bahn van een ‘historisch succes’.

De totale desinteresse van het kabinet de laatste jaren voor de trein maakt dat gratis of erg goedkoop reizen geen optie is. Daar betalen we nu dubbel en dik de rekening voor.

Bovendien werd in Duitsland door de vervangen autoritten zo’n 1,8 miljoen ton CO2 bespaard. Dat is aanzienlijk, wetende dat Duitsland zijn klimaatdoelen vorig jaar miste door zo’n 3 miljoen ton CO2 te veel uit te stoten. Ook de luchtkwaliteit verbeterde aanzienlijk – zeker op werkdagen en in grote steden.

Inflatie bestrijden

Ook Spanje experimenteert met gratis reizen. Sinds vorige week donderdag zijn er gratis abonnementen beschikbaar voor treinritten op lokale en middellange routes. De regering wil de inflatie en prijsstijgingen bestrijden en meer mensen in de trein krijgen.

De maatregel, die tot eind dit jaar geldt, belooft op heel wat interesse te kunnen rekenen. Er werden al bijna een half miljoen maandabonnementen besteld bij Renfe, de publieke spoorwegmaatschappij. Zij verwachten uiteindelijk 75 miljoen gratis ­ritten uit te voeren.

Overvolle treinen

In Nederland gebeurt er weinig. Het Kennisinstituut voor Mobiliteit doet onderzoek naar de vraag in hoeverre een prijsprikkel nieuwe reizigers aantrekt. En of dat het voornamelijk bestaande of nieuwe klanten zijn die er van profiteren.

Ongeacht de uitkomst van het rapport lijkt de kans klein dat er iets verandert. Veel treinen in Nederland kunnen simpelweg niet meer reizigers aan, het net zou op sommige punten vastlopen. De NS wil zelfs niet terug naar de situatie voor corona, “waar de trein op sommige momenten echt overvol zat.” Ook de recente stakingen tonen aan dat de NS in het nauw zit.

Nederlanders blijven dus heel erg afhankelijk van hun auto. En we weten allemaal dat de prijs aan de pomp alleen maar hoger wordt. De totale desinteresse van het kabinet de laatste jaren voor de trein maakt dat gratis of erg goedkoop reizen geen optie is. Daar betalen we nu dubbel en dik de rekening voor.

Investeer in de trein, want zo investeer je niet alleen in duurzaam vervoer, maar ook in de koopkracht van mensen.