Pushbacks mogen nooit het Europese antwoord zijn

Pushbacks mogen nooit het Europese antwoord zijn

Deze week was ik samen met GroenLinks-collega Tineke Strik in Polen en Litouwen. We onderzochten de manier waarop beide landen omgaan met de mensen die dictator Lukashenka vanuit Belarus onder valse voorwendselen de grens over duwt. Een verschrikkelijke praktijk, die aantoont dat veel strengere EU-maatregelen tegen Lukashenka nodig zijn. Dat betekent alleen niet dat we daar als EU op kunnen reageren met pushbacks, verwaarlozing en andere mensonterende praktijken.

We spraken in Warschau verschillende ngo’s, en bezochten ook het hoofdkantoor van EU-grensbewaker Frontex. Daar spraken we de directie en de Fundamental Rights Officers van de organisatie. Die laatsten controleren of alle operaties aan de EU-buitengrenzen onze fundamentale rechten respecteren. Deze medewerkers zijn in Polen niet actief, omdat Polen überhaupt niemand toelaat in de grenszone. In Litouwen mogen zij wel werken, maar kunnen ze helaas niet met alle patrouilles mee.

Toegang tot het grensgebied

De Poolse autoriteiten wezen ons verzoek om de grenszone te bezoeken af. Ze wilden ook niet met ons praten. Zelfs de Europese Commissie krijgt geen toegang tot deze Europese buitengrens, laat staan hulporganisaties die – zoals het Europees Hof voor de Rechten van de Mens al eerder vonniste – onbelemmerd toegang moeten krijgen om mensen gestrand tussen grensbewaking van beide landen hulp te bieden.

De grens is niet alleen onze gezamenlijke grens als die bewaakt moet worden, maar ook als er mensen om bescherming vragen. Pushbacks zijn illegaal en onacceptabel.

In Litouwen mochten we de grens wel bezoeken.  Ook daar hebben we zorgen over toegang tot juridische hulp, tot de asielprocedure en over de mensen die verstoken van hulp nog in de bossen tegen de grens aan zitten, zij het in veel kleinere aantallen dan in Polen. Maar we kregen in elk geval toegang tot het grensgebied en de Litouwers hebben – in tegenstelling tot de Polen – wel hulp gevraagd en gekregen van Frontex en EU-asielorganisatie EASO.

Humaan beleid

De andere kant van de medaille is dat we Lukashenka veel harder aan moeten pakken. Ik zet mij dan ook al maanden in voor veel scherpere sancties en internationale actie om hem volledig te isoleren. Maar hoe verschrikkelijk het ook is wat Lukashenka doet, we mogen ons niet laten verdelen en kunnen onze waarden niet terzijde schuiven. De mensen die vast zitten in de bossen aan de grens met Belarus moeten daar weg. Met de invallende kou dreigt een humanitaire ramp.

We hebben een humaan Europees asiel- en migratiebeleid nodig met échte solidariteit. De grens is niet alleen onze gezamenlijke grens als die bewaakt moet worden, maar ook als er mensen om bescherming vragen. Pushbacks zijn illegaal en onacceptabel. Iedereen die onze buitengrens bereikt, heeft recht op een snelle maar adequate asielprocedure die voldoet aan onze grondrechten en internationale verdragen. Ook dat is onze gedeelde verantwoordelijkheid.