Vijf vragen over Oekraïense vluchtelingen in de EU

Vijf vragen over Oekraïense vluchtelingen in de EU

Het gaat door merg en been: beelden van een klein jongetje dat huilend zijn land verlaat, met in zijn hand een plastic tas. Hij is een van de miljoenen mensen die momenteel vluchten voor de oorlog in Oekraïne. Ze laten het leven dat ze leidden achter en gaan een volkomen onzekere toekomst tegemoet. Het overgrote deel van de Oekraïense vluchtelingen komt in de EU terecht. Hoe kunnen we hen het beste bescherming bieden? En welke rol moet Nederland hierin spelen? Lees hier het antwoord op de vijf belangrijkste vragen.

 

1. Om welke aantallen gaat het?

Op dinsdag 8 maart meldde UNHCR dat al meer dan twee miljoen vluchtelingen Oekraïne hebben verlaten. Hoeveel mensen hier nog bij komen, is moeilijk te voorspellen. De voorspellingen lopen uiteen van in totaal drie tot wel acht miljoen mensen op de vlucht.

Nederland moet waarschijnlijk rekening houden met enige honderdduizenden, maar ook dat hangt af van hoe lang de oorlog duurt. Op dit moment zijn het vooral de Oekraïners met de meeste mogelijkheden die vluchten. Zij hebben vaak vrienden of familie in de EU bij wie zij kunnen verblijven. Vluchtelingen die later in de oorlog vertrekken, zullen nog kwetsbaarder zijn.

2. Welke maatregelen nam de EU tot nu toe?

De Europese lidstaten besloten om de zogenaamde tijdelijke beschermingsrichtlijn te activeren. Een instrument dat de EU in 2001 creëerde naar aanleiding van de oorlogen in voormalig Joegoslavië. We maken er nu eindelijk gebruik van en dat is een goede zaak. Deze richtlijn biedt één tot drie jaar bescherming aan gevluchte Oekraïners in de EU, zonder dat ze een asielprocedure hoeven te doorlopen.

Ze hebben ook recht op woonruimte, werk, sociale bijstand, medische hulp en onderwijs voor minderjarigen. Daarnaast is de Europese Commissie druk bezig om voldoende financiële steun vrij te maken en is er speciale aandacht voor kinderen die zonder begeleiding op pad zijn. Zij hebben, in al hun kwetsbaarheid, extra bescherming nodig.

3. Vangt elk EU-land evenveel vluchtelingen op?

Op dit moment vangen met name de buurlanden van Oekraïne ontzettend veel gevluchte mensen op. Waarschijnlijk zullen er de komende tijd meer vluchtelingen zijn die doorreizen in de EU, maar op dit moment is daar nog weinig over duidelijk. Hierover bestaan ook nog geen duidelijke afspraken.

Waarschijnlijk zullen er de komende tijd meer vluchtelingen zijn die doorreizen in de EU

Als eerste stap zette de Europese Commissie een solidariteitsplatform op, waarop lidstaten kunnen aangeven welke steun zij kunnen geven. De kans is groot dat het op een gegeven moment wel nodig is om de vluchtelingen beter over de EU te verdelen. Het is heel belangrijk dat de Europese lidstaten ook dan solidariteit tonen en samen werken aan een eerlijke, evenredige verdeling van vluchtelingen, zodat zij overal goede opvang kunnen ontvangen.

4. Wat betekent dit voor Nederland?

Ook Nederland zal een grote inspanning moeten leveren om iedereen uit Oekraïne een veilig thuis te bieden. Staatssecretaris Van der Burg was van meet af aan duidelijk dat Nederland hier niet voor wegloopt en heeft zich direct ingezet om 50.000 plekken te realiseren. Dat is heel goed, maar deze opvanglocaties zullen snel vol raken. Er zijn dus nu plannen nodig voor de langere termijn: niet alleen over de benodigde eerste opvang, maar ook over het verwelkomen van Oekraïense vluchtelingen in de Nederlandse samenleving.

Hoe zorgen we voor genoeg accommodatie, werk en het juiste onderwijs? Dat zal – naast de financiële offers die we brengen om Poetin te stoppen – wat vragen van elke Nederlander. We zullen bijvoorbeeld dringend woningen nodig hebben – denk dus ook aan vakantiehuisjes, pied-à-terres en andere tweede huizen. Verder moeten we ruimte maken in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Hier is bovendien veel geld voor nodig.

5. Waar moeten we de komende tijd extra op letten?

Ten eerste is het ontzettend belangrijk dat alle EU-lidstaten maatregelen nemen om een goede structuur op te zetten voor het opvangen van de Oekraïense vluchtelingen. Maar daarbij is het ook van belang dat dit niet ten koste gaat van anderen die eerder asiel zochten in Nederland, zoals Syriërs. Ook zij vluchtten voor een gruwelijke oorlog en hebben recht op bescherming.

Volgens de VN is dit de snelst groeiende groep vluchtelingen in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog

Aan platte VVD-retoriek over ‘echte’ vluchtelingen hebben we echt helemaal niets. En tot slot is er een groep mensen die tijdelijk in Oekraïne verbleven tijdens het uitbreken van de oorlog, zoals internationale studenten en seizoenarbeiders. Zij vallen helaas niet onder de tijdelijke beschermingsrichtlijn, maar mogen daardoor niet tussen de wal en het schip vallen. Een snelle, veilige oplossing is ook voor hen nodig. 

Volgens de VN is dit de snelst groeiende groep vluchtelingen in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Om hen allemaal een goede, veilige plek te bieden, zullen we een enorme inspanning moeten leveren. Dit zal van iedereen het nodige vragen en dat is pittig. Maar in solidariteit met de Oekraïners, en met elkaar in Europa, gaat het ons lukken.


Help mee!

Door het hele land zijn er veel hartverwarmende initiatieven opgestart om de mensen in Oekraïne te helpen. Je kunt bijvoorbeeld bij VluchtelingenWerk verschillende initiatieven vinden waar jij kan helpen,  je kunt ook doneren aan Giro 555 of Giro 999. Maar ook in Oekraïne zelf, zoals aan onze vrienden van het jongeren SD-platform.